Хайлт

Google
 

Donnerstag, 27. Dezember 2007

Дэлхий бүрэнхийд / Earth at Twilight / Земля в сумерках

Тайлбар: Та манай сайхан гаригийн далай болон түүн дээрх үүлсийг харуулсан зургийг үзэж байна. Өдөр болон шөнийн хооронд тодорхой хил байхгүй нь тод харагдаж байгаа. Энэ хилийг терминатор гэх ба өдрийн гэрэл багасч шөнөд шилжих үед буюу бүрэнхийд хамаарна. Уг зургийн баруун талаас нар тусч байгаа ба үүлний дээд хэсэгт нарны гэрэл ойж агаар мандлын хамгийн доод давхарга болох тропосферын тоосноос болж сарнин улаавтар өнгөтэй харагдаж байна. Нарны гэрэл цаашид агаарын дээд, цэвэр давхаргад сарниснаар цэнхэр туяа үүсгэж байгааг өдрийн талын хязгаар сансрын харанхуй өнгөнд хувирах хэсэгт харж болно. Энэ зургийг дэлхий тойрог замд 211 далайн милийн өндөрт байрлаж буй Олон улсын сансрын станцаас 2001 оны зургаан сард ганц удаа тоон аппаратаар авсан байна.


Explanation: No sudden, sharp boundary marks the passage of day into night in this gorgeous view of ocean and clouds over our fair planet Earth. Instead, the shadow line or terminator is diffuse and shows the gradual transition to darkness we experience as twilight. With the Sun illuminating the scene from the right, the cloud tops reflect gently reddened sunlight filtered through the dusty troposphere, the lowest layer of the planet's nurturing. A clear high altitude layer, visible along the dayside's upper edge, scatters blue sunlight and fades into the blackness of space. This picture actually is a single digital photograph taken in June of 2001 from the International Space Station orbiting at an altitude of 211 nautical miles.

Пояснение: Вы видите снимок нашей прекрасной планеты Земля, показывающий поверхность океана и облака над ним. Хорошо видно, что не существует резкой границы между днем и ночью. Эта граница - терминатор - туманна и расплывчата, что соответствует постепенному переходу от светлого времени суток к темному, который мы воспринимаем как сумерки. Солнце освещает всю эту панораму справа, верхушки облаков отражают солнечный свет, слегка покрасневший в результате рассеяния в пыльной тропосфере - самом нижнем слое земной атмосферы. Рассеяние солнечного света в высоких, чистых слоях атмосферы можно наблюдать как голубую полоску вдоль верхнего края дневной стороны, которая переходит в черноту космического пространства. Эта картинка - действительно одна цифровая фотография, полученная в июне 2001 года с Международной космической станции, вращающейся по орбите вокруг Земли на высоте 211 морских миль.

Mittwoch, 26. Dezember 2007

Гурван хэсэгт мананцар дахь багана ба хаялга / Trifid Pillars & Jets / Столбы и струи в Трехраздельной туманности

Тайлбар: Тоосон баганууд одод хоорондын уултай төстэй юм. Тэдгээр нь эргэн тойрноосоо нягт учраас оршин тогтнож байдаг боловч орчноосоо болж хорогдож байдаг. Энэ зураг дээр гурван хэмжээст мананцарын асар том хий-тоосон баганын төгсгөл харагдаж байна. Төгсгөлд нь дээшээ чиглэсэн бяцхан багана ба зүүн тийш чиглэсэн өвөрмөц хаялгыг үзэж болно. Ягаан цэгүүд бол саяхан үүссэн масс багатай одод юм. Жижиг баганын төгсгөлд байгаа од руу ойртож байгаа хий энэ зургийн баруун дээд булангийн цаана байгаа тод одны цацраг туяагаар аажмаар цэвэрлэгдэж байна. Хаялгын урт нь ойролцоогоор нэг гэрлийн жил ба гадны гэрэлтүүлэлтгүйгээр харагдахгүй байх байсан. Хий, тоос нь баганаасаа сарнисаар хаялга үүсгэж байгаа одоогоор далд байгаа үүсгэгч одод нь 20 мянган жилийн дараа ил гарах юм.


Explanation: Dust pillars are like interstellar mountains. They survive because they are more dense than their surroundings, but they are being slowly eroded away by a hostile environment. Visible in the above picture is the end of a huge gas and dust pillar in the Trifid Nebula, punctuated by a smaller pillar pointing up and an unusual jet pointing to the left. The pink dots are newly formed low-mass stars. A star near the small pillar's end is slowly being stripped of its accreting gas by radiation from a tremendously brighter star situated off the above picture to the upper right. The jet extends nearly a light-year and would not be visible without external illumination. As gas and dust evaporate from the pillars, the hidden stellar source of this jet will likely be uncovered, possibly over the next 20,000 years.

Пояснение: Пылевые столбы похожи на межзвездные горы. Они существуют, потому что они плотнее, чем окружающее вещество, но все-таки они медленно разрушаются враждебным окружением. На этом изображении показан конец огромного газо-пылевого столба в Трехраздельной туманности. На конце находится маленький столбик, направленный вверх, и необычный выброс, направленный налево. Розовые точки - это недавно образовавшиеся маломассивные звезды. Газ, падающий на звезду около конца маленького столба, медленно рассеивается излучением намного более яркой звезды, которая находится выше и правее края этого изображения. Длина выброса составляет примерно световой год, без внешней подсветки он не был бы виден. Газ и пыль испаряются из столбов, и пока невидимый звездный источник этого выброса, вероятно, можно будет увидеть примерно через 20 тысяч лет.

Dienstag, 25. Dezember 2007

"Хөшөөтийн хөндий" дээрх Ангараг гариг ба Орион / Mars and Orion Over Monument Valley / Марс и Орион над Долиной Монументов

Тайлбар: "Шөнийн ертөнц" програмд тавтай морилно уу. АНУ-д байдаг "Хөшөөтийн хөндийд" авсан энэ зураг дээрх тэнгэрийг дэлхийн аль ч цэгээс ажиглаж болох ба харин доор нь алдартай хаднууд харагдаж байна. Эдгээр үлдэгдэл хаднууд нь эргэн тойрон дахь зөөлөн хөрс угаагдаж арилсны дараа үүссэн. Зүүн талд бээлий гэж нэрлэгдэх хоёр хад харагдаж байгаа ба баруун тал Меррик нэртэй хад байна. Өнгөрсөн долоо хоногт авсан энэ зураг дээр тэнгэрт байгаа хамгийн тод объект нь Ангараг гариг бөгөөд тэрээр зам заагч тэмдэг шиг улбар шар өнгөөр зүүн талд гэрэлтэж байгаа. Ангарагийн баруун талд Орионы одод харагдаж байна. Улаавтар өнгөтэй Бетельгейзе од төвд харагдаж байгаа бол Орионы бүс болон Орионы мананцар түүнээс баруун талд харагдана. Эцэст нь тод цэнхэр од Ригель Меррик хадны дээр харагдаж байгааг "Шөнийн ертөнц"-ийн энэ зураг дээрээс харж болно.

Explanation: Welcome to The World At Night. Sharing the night sky seen around the world, this view from Monument Valley, USA includes a picturesque foreground of famous buttes. Buttes are composed of hard rock left behind after water eroded away the surrounding soft rock. The two buttes on the image left are known as the Mittens, while Merrick Butte is on the right. Recorded just last week, planet Mars is at the left of the skyscape, a glowing beacon of orange that is the brightest object in the frame. To the right of Mars lies the constellation of Orion. Betelgeuse is the reddish star near the center and the Belt of Orion and the Orion Nebula are farther right. Finally, the bright blue star Rigel appears above Merrick Butte in this stunning view of The World At Night.


Пояснение: Добро пожаловать на проект "Ночной мир". На этой фотографии, снятой в долине Монументов в США, запечатлено ночное небо, которое можно увидеть из любого места во всем мире, а передним планом служит живописный пейзаж со знаменитыми скалами. Скалы-останцы, сложенные из твердых вулканических пород, остались после того, как окружающие их более мягкие породы были размыты водой. Две скалы слева на картинке известны как "Рукавицы", а справа видна скала Меррик. Ярчайший объект на этом изображении, полученном на прошлой неделе - планета Марс - сияет как оранжевая путеводная звезда слева на небе. Справа от Марса находится созвездие Ориона. Красноватая звезда Бетельгейзе видна около центра, а еще правее расположены пояс Ориона и туманность Ориона. И наконец, яркая голубая звезда Ригель сверкает над скалой Меррик на этом великолепном виде "Ночного мира".

Montag, 24. Dezember 2007

Цацаргалтын мананцар IC 1396 / Emission Nebula IC 1396 / Эмиссионная туманность IC 1396

Тайлбар: Олон зуун гэрлийн жилийн зайд сансарт үргэлжлэх IC 1396 цацаргалтын мананцарт тоосны хар үүл болон сансрын цайвар хий холилдож байдаг. Дэлхийгээс гурван мянган гэрлийн жилийн зайд орших энэ мужид одод үүснэ. Энэхүү тод зурагт ихэвчлэн устөрөгчийн хийн цацаргах гэрэл дүрслэгдсэн. Зургийг мананцар дотор байгаа устөрөгчийн атомын цацаргах гэрлийн долгионыг л нэвтрүүлэх тусгай шүүлтүүр ашиглан гарган авчээ. IC 1396 дотор олон харанхуй хэсгийг харж болох ба тэдний дотроос зүүн талаас унжиж буй Зааны хошуу мананцар илүү онцгой харагддаг. IC 1396 мананцарыг Цефейд оддын дунд алсад олж болно.


Explanation: Sprawling across hundreds of light-years, emission nebula IC 1396 mixes glowing cosmic gas and dark dust clouds. Stars are forming in this area, only about 3,000 light-years from Earth. This detailed view was created in light primarily emitted by hydrogen gas, recorded through a filter that narrowly transmits a wavelength characteristic of glowing hydrogen atoms in the nebula. Among the intriguing dark shapes within IC 1396, the winding Elephant's Trunk nebula lies just left center. IC 1396 lies in the high and far off constellation of Cepheus.

Пояснение: В эмиссионной туманности IC 1396, растянувшейся на сотни световых лет в космическом пространстве, смешаны светящийся космический газ и темные пылевые облака. В этой области, находящейся всего в трех тысячах световых лет от Земли, образуются звезды. Это четкое изображение показывает в основном свет, излучаемый водородом. Оно получено с помощью фильтра, пропускающего свет в узком диапазоне длин волн, в котором излучают атомы водорода в туманности. В IC 1396 можно увидеть много различных темных областей, среди которых выделяется извивающаяся слева от центра картинки туманность Слоновий Хобот. IC 1396 находится в далеком, высоко поднимающемся на небе созвездии Цефея.

Sonntag, 23. Dezember 2007

Өнөөдрийн шөнийн сар ба Ангараг гариг / Moon and Mars Tonight / Луна и Марс сегодня ночью

Тайлбар: Өнөөдөр шөнийн тэнгэрийг бүтэн сар болон улаан өнгөт Ангараг гариг хуваан эзэмших болно. Тэнгэрийг сонирхогчид энэ хоёрыг нэг градусын эсвэл түүнээс ч бага зөрөөтэйгээр ажиглах боломжтой. Харин хойд америк болон европын хойд хэсгээр зарим газарт сар Ангарагийг халхлах болно. Ангараг гариг ийм тод байгаа нь тэрээр нарны бараг эсрэг талд мөн дэлхийд хамгийн ойр байрлалдаа орсноос шалтгаална. Гэвч сар мөн л энэ шөнө нарны эсрэг талд гарсан тул илүү тод байгаа. Өнөөдрийн энэ байдлыг сарын өмнө Жон Хармсын арын хашаанаасаа авсан энэ зураг дээр ч харж болно. Зураг дээр бараг бүтэн сар, хажууд нь Ангараг гариг байна. Үүнийг ганц удаагийн зураг авалтаар гүйцэтгэсэн ба Жон сарны гэрлийн хэсгийг үүлс халхална гэж тооцоолсон нь талаар болсонгүй.


Explanation: The Full Moon and a brilliant, ruddy Mars will share the sky tonight. Skygazers can easily enjoy the celestial pairing as the two are separated by a degree or even less. In fact, seen from parts of northern North America and Europe, the Moon will actually occult (pass in front of) the Red Planet. Mars is so bright because it is near opposition, opposite the Sun in Earth's sky and near its closest approach to planet Earth. But Mars is not nearly as bright as the Moon, also opposite the Sun tonight. In this striking preview of tonight's sky show, backyard astronomer John Harms was able to photograph an almost Full Moon near Mars last month. His simple, single exposure relied on clouds to block some of the overwhelming moonlight.

Пояснение: Сегодня ночью небо будут делить полная Луна и сверкающий красный Марс. Любители неба смогут насладиться этой небесной парой, которая будет разделена лишь одним градусом или даже еще меньше. Так, в некоторых северных областях Северной Америки и Европы Луна покроет Красную планету. Марс сейчас такой яркий, потому что он находится в противостоянии, т.е. с противоположной стороны относительно Земли нежели Солнце, а также потому что он находится сейчас ближе всего к Земле. Но только Марс все же не такой яркий как Луна, которая в эту ночь тоже будет в противостоянии Солнцу. На сегодняшней картинке Вы видите анонс сегодняшнего явления — фотографию, сделанную астрономом Джоном Хармсом месяц назад на заднем дворе. На фотографии запечатлена почти полная Луна, и рядом Марс. Это просто одиночная экспозиция, на которой, как не зря надеялся Джон, облака поглощают некоторое количество затмевающего лунного света.

Samstag, 22. Dezember 2007

Өвлийн дунд сарын нар ба Тирений тэнгис / Tyrrhenian Sea and Solstice Sky / Тирренское море и небо в день солнцестояния


Тайлбар: Өнөөдөр Универсал цагаар 0608 - д нар дэлхийн тэнгэрт урд зүг рүү хамгийн их өнцгөөр хазайх ба буцаж эхлэх болно. Өвлийн нар буцалт нь дэлхийн хойд хэсэгт өвөл, урд хэсэгт зун эхлэхийг заана. Хойд өргөргүүдээс харахад нар өнөөдөр тэнгэрийн урд хаяагаар хамгийн бага нум зурж өнгөрнө. Иймд хойд хэсэгт энэ нь хамгийн богино өдөр буюу нар мандахаас нар жаргах хүртлэх хугацаа хамгийн бага байх болно. Энэ үзэсгэлэнтэй зураг дээр 2005 оны өвлийн нар буцах өдрийн гүн цэнхэр тэнгэр дээрх нарны замыг Италийн Санта Северагаас Фиумичиногийн зүгт Тирений тэнгис рүү чиглүүлсэн аппаратаар авчээ. Уг зураг 115 градусыг хамарсан ба нар мандахаас нар жаргах хүртлэх 43 чиглэлд авсан зургуудыг нэгтгэн гаргаж авсан байна.


Explanation: Today the Solstice occurs at 0608 Universal Time, the Sun reaching its southernmost declination in planet Earth's sky. Of course, the December Solstice marks the beginning of winter in the northern hemisphere and summer in the south. When viewed from northern latitudes, the Sun will make its lowest arc through the sky along the southern horizon. So in the north, the Solstice day has the shortest length of time between sunrise and sunset and fewest hours of daylight. This striking composite image follows the Sun's path through the December Solstice day of 2005 in a beautiful blue sky, looking down the Tyrrhenian Sea coast from Santa Severa toward Fiumicino, Italy. The view covers about 115 degrees in 43 separate, well-planned exposures from sunrise to sunset.

Пояснение: Сегодня в 6 часов 8 минут по всемирному времени состоится солнцестояние — момент, когда Солнце проходит самое южное склонение на небе Земли. Декабрьское солнцестояние знаменует начало зимы в северном полушарии и начало лета в южном полушарии. В северных широтах Солнце опишет самую нижнюю дугу на небе вблизи южного горизонта. Таким образом, в день солнцестояния самый короткий интервал между восходом и заходом Солнца, и светлое время суток длится всего несколько часов. На этом замечательном изображении показан путь Солнца по красивому голубому небу в день зимнего солнцестояния 2005 года. Картинка составлена из 43 отдельных кадров, сделанных в Италии, на побережье Тирренского моря в городе Санта-Севера в направлении на город Фумичино. Ширина изображения равна примерно 115 градусов.

Freitag, 21. Dezember 2007

Тэнгэрийн хаяанаас хаяа хүртэл / Horizon to Horizon / От горизонта до горизонта

Тайлбар: Энэ зургийг гүйлгэн харвал Францын Бег-Мейл хотын дээрх шөнийн тэнгэрийг нэг хаянаас нь нөгөө хаяаг хүртэл тэнгэрийн оройг дайруулан харж болно. Энэ гайхалтай панорам нь 210 градусын өргөнтэй (зургийн тайлбар) ба 12 сарын 13-нд авсан 21 зургийн нэгтгэл юм. Зургийн эхэнд зүүн өмнөд зүгт гарч ирж байгаа тод од Сириус байна. Дээшээ үргэлжлүүлэн харвал мананцараар баян Орионы орд болон Мичид оддын гайхамшигтай бөөгнөрлийг үзэж болно. Тэдгээрээс дээш Холмсын сүүлт од дэлхийн хойд хагасын шөнийн тэнгэрийг өөрийн өргөсч буй бүрхүүлээр чимсээр байгаа нь харагдна. Эцэст нь баруун хойд хаяанд байгаа хотын гэрлийн дээр Персей дахь оддын хос бөөгнөрөл болон Охины солирын урсгалын тод мөрийг харж болно.


Explanation: Scroll right and journey from horizon to horizon as your gaze sweeps through the zenith in the night sky over Beg-Meil, France. Recorded on December 13th, the entertaining panorama (image key) covers 210 degrees in 21 separate exposures, beginning on the beach with bright star Sirius rising in the southeast. Look up (pan right) to encounter the nebula rich constellation of Orion and continue on to find the lovely Pleiades star cluster. Farther along, higher in the sky, is the famous Comet Holmes, still gracing the northern hemisphere's night with its remarkable expanding coma. Finally, just before diving into the urban glow from city lights along the northwestern horizon (far right), check out the double star cluster in Perseus and take in the cosmic streak of a bright Geminid Meteor.

Пояснение: Прокрутите картинку направо, и вы совершите путешествие от горизонта до горизонта через зенит по ночному небу над городком Бег-Мейл во Франции. Эта замечательная панорама, покрывающая 210 градусов, составлена из 21 изображения, которые были получены 13-го декабря. Она начинается на пляже, над которым на юго-востоке восходит яркая звезда Сириус. Поднимаясь все выше, вы обнаружите богатое туманностями созвездие Ориона, а еще дальше увидите прекрасное звездное скопление Плеяды. Еще дальше и выше видна знаменитая комета Холмса, которая все еще украшает ночное небо северного полушария своей замечательной расширяющейся комой. И наконец, перед тем как погрузиться в сияние от городских огней вдоль северо-западного горизонта, полюбуйтесь на двойное звездное скопление в Персее и на след яркого метеора из потока Геминид.

Donnerstag, 20. Dezember 2007

70-аад оны гялбаа / Reflections on the 1970s / Отблески 1970-х

Тайлбар: Одон орончид заримдаа 70-аад оныг үгүйсгэдэг. Тухайлбал энэ нь алдартай оддын өлгий болох Орионы мананцарын хажууд орших NGC 1977, NGC 1975, NGC 1973 толин мананцаруудын группт хамаатай. Эдгээр толин мананцарууд нь Орионы илдний дагуу, Орионы тод мананцарын комплексийн хойд хэсэгт орших ба 1500 гэрлийн жилийн алсад байх Орионы молекулын Их үүлтэй холбоотой байдаг боловч халуун, залуу оддын цэнхэр гэрлийг ойлгож буй одод хоорондын тоосонд халхагддаг. Энэ тод зургийг Австралийн Шинэ Өмнөд Уэльсд авсан ба хойд зүг дээшээ чиглэлтэй байгаа тул Орионы алдарт мананцар зургийн дээд хилийн дээр байрлаж байгаа. NGC 1977 бидний харах чиглэлийн дагуу үргэлжилсэн байдалтайгаар зургийн төвөөс бага зэрэг дээр NGC 1973 (зүүн доор) болон NGC 1975 (баруун доор) мананцаруудаасаа гэрэл үл нэвтрүүлэх бараан тоосоор тусгаарлагдсан байдаг. Дэлхийн хойд хагасын одон орончид сансрын тоосны үүлэн дунд гүйж байгаа хүний дүрсийг олж хардаг боловч энэ зураг дээр тэр нь уруугаа харснаар харагдна.


Explanation: The 1970s are sometimes ignored by astronomers. In particular, this beautiful grouping of reflection nebulae in Orion - NGC 1977, NGC 1975, and NGC 1973 - are usually overlooked in favor of the substantial glow from the nearby stellar nursery better known as the Orion Nebula. Found along Orion's sword just north of the bright Orion Nebula complex, these reflection nebulae are also associated with Orion's giant molecular cloud about 1,500 light-years away, but are dominated by the characteristic blue color of interstellar dust reflecting light from hot young stars. North is down in this sharp color telescopic image from New South Wales, Australia, so the more familiar Orion Nebula borders the top of the view. NGC 1977 stretches across the field just above center, separated from NGC 1973 (below left) and NGC 1975 (below right) by darker regions of obscuring dust. Many northern hemisphere observers claim to see the general shape of a running man in the cosmic dust cloud but, of course, they're looking at the view upside down.

Пояснение: Астрономы иногда игнорируют 1970-е. В особенности это относится к красивой группе отражательных туманностей NGC 1977, NGC 1975 и NGC 1973 в Орионе, на которую обычно не обращают внимания, так как рядом сияет туманность Ориона - гораздо более известные звездные ясли. Эти отражательные туманности, которые расположены вдоль меча Ориона, к северу от яркого комплекса туманности Ориона, также связаны с огромным молекулярным облаком в Орионе, находящемся на расстоянии около 1500 световых лет. Однако они окрашены в голубой цвет, характерный для межзвездной пыли, отражающей свет горячих молодых звезд. На этом четком цветном телескопическом изображении, полученном в Новом Южном Уэльсе, Австралия, север - внизу, поэтому более известная туманность Ориона находится за верхним краем картинки. NGC 1977 протянулась вдоль поля зрения немного выше центра, отделенная от NGC 1973 (внизу слева) и NGC 1975 (внизу справа) темными полосами поглощающей свет пыли. Многие наблюдатели в северном полушарии утверждают, что общая форма этих космических пылевых облаков напоминает им силуэт бегущего человека, однако для них эта картинка выглядит перевернутой.

Mittwoch, 19. Dezember 2007

Баадегийн цонхон дахь одод ба тоос / Stars and Dust through Baade's Window / Звезды и пыль в Окне Бааде

Тайлбар: Манай галактикийн төв рүү харах замд олон миллиард одод гэрэлтэж байдаг. Эдгээр оддын ихэнх нь Сүүн зам галактиктай адил настай. Одод хоорондын тоосны хамтаар энэ хуучин одод тэнгэрийн шаравтар өнгөтэй зургийг үүсгэнэ. Тунгалаг биш тоос биднээс Галактикийн төвийн жинхэнэ дүрсийг үзэгдэх гэрлийн мужид хааж байдаг боловч зарим газар тоосны нягт бага байдаг ба ийм нэг нүх уг зургийн баруун талд байна. Энэ мужийг Баадегийн цонх гэж уг цонхыг судалж байсан Германы одон орончийн нэрээр нэрлэсэн. Түүнийг ашиглан алсын одод болон Сүүн замын дотоод хэсгүүдийн геометрийг судалж болно. Баадегийн цонх Нумын(Saggitarius) оддын ордонд байдаг.


Explanation: Billions of stars light up the direction toward the center of our Galaxy. The vast majority of these stars are themselves billions of years old, rivaling their home Milky Way Galaxy in age. Together with interstellar dust, these old stars combine to create this yellowish starscape. Although the opaque dust obscures the true Galactic center in visible light, there is a low density hole in the dust on the right of the image. The region, named Baade's Window for the German astronomer who studied it, is used to inspect distant stars and to determine the internal geometry of the Milky Way. Baade's Window lies toward the constellation of the Archer (Sagittarius).

Пояснение: Миллиарды звезд освещают направление на центр нашей Галактики. Возраст большинства этих звезд - несколько миллиардов лет, они почти такие же старые, как и вся Галактика Млечный Путь Вместе с межзвездной пылью старые звезды создают этот желтоватый небесный пейзаж. Хотя непрозрачная пыль загораживает от нас настоящий центр Галактики в видимом свете, в слоях пыли есть дыра, где ее плотность понижена, на этом изображении она находится справа. Эта область названа Окном Бааде в честь немецкого астронома, которой исследовал ее. В ней можно изучать далекие звезды и определить геометрию внутренних частей Млечного Пути. Окно Бааде находится в созвездии Стрельца.

Dienstag, 18. Dezember 2007

Ангараг дээр цахиураар баялаг онцгой хөрс олджээ / Unusual Silica Rich Soil Discovered on Mars / На Марсе обнаружен необычный грунт, богатый двуокисью

Тайлбар: Та Ангараг дээр явж байгаад гэнэт онцгой цайвар хөрсийг олж болно. Ингээд та зогсож, эргэж хараад хөрсийг шинжилснээр энэ нь кварц болон шилний найрлагад ордог, бараг цэвэр цахиурын давхар исэл болохыг олж мэднэ. Ийм төрлийн хөрсийг урьд нь Ангараг дээр олж байгаагүй юм. Юу ийм хөрсийг үүсгэсэн бэ? "Та" гэдэг нь Ангараг дээр ажиллаж буй автомат робот тул уг хөрсний зургийг дэлхий рүү шинжлүүлэхээр илгээнэ. Усан цэнхэр гариг дээрээс таны шинжээч нөхөд "ийм төрлийн хөрс дэлхий дээр галт уулын мужид эсвэл халуун булгийн улмаас үүснэ" гэсэн хариу ирүүлжээ. Хоёр дахь таамаглал Ангаргийг урьд нь усаар бүрхэгдсэн байсан гэдгийг дахин батлах ба уг хөрс цахиурын давхар ислээр баялаг халуун усны тунадас байж болохыг харуулна. Сонирхолтой нь дэлхий дээр ийм нөхцөлд микробууд таатайгаар үрждэг. Дээрх зурагт цагаан хөрс ил гарсан байгаа нь баруун талд харагдаж байна.


Explanation: You're rolling across Mars when you unexpectedly uncover some unusually light soil. You stop. You turn. You return to inspect the soil and find out it is almost purely silica -- the main ingredient in quartz and glass. Such soil has never been found on Mars before. What created this soil? Since you are the robotic rover Spirit currently rolling across Mars, you send the images and data back to Earth for analysis. Your scientist friends from the blue water planet say that such soil on Earth is usually created by either volcanic steam or a hot spring. The second hypothesis in particular indicates, once again, a wet past for part of Mars, as possibly hot water saturated with silica deposited the white soil. Intriguingly, on Earth, living microbes typically flourish under either condition. Pictured above, the uncovered light soil is visible on the right.

*Пояснение:* Вы едете по Марсу, и неожиданно раскрываете необычно светлую почву. Вы останавливаетесь. Вы поворачиваете. Вы возвращаетесь, чтобы исследовать грунт и обнаруживаете, что он состоит из почти чистой двуокиси кремния - основной составной части кварца и стекла. Такой грунт раньше на Марсе не находили. Как он образовался? Так как вы - это автоматический марсоход Спирит, который продолжает путешествовать по Марсу, вы посылаете изображения и данные на Землю для анализа. Ваши друзья - ученые с планеты голубой воды говорят, что такая почва на Земле обычно создается либо вулканическими потоками, либо горячими источниками . Вторая гипотеза еще раз подтверждает, что в прошлом некоторые районы Марса были богаты водой , и возможно, белый грунт - это отложения из горячей воды, насыщенной двуокисью кремния. Интересно, что на Земле именно в таких условиях процветают живые микробы . На этой картинке
открытая светлая почва видна справа.

Montag, 17. Dezember 2007

Санчирын эртний цагиргууд / Saturn's Ancient Rings / Древние кольца Сатурна


Тайлбар: Санчирын цагиргууд хэдэн жилийн настай вэ? Хэн ч үүнийг тодорхой хэлж чаддаггүй. Нарны системийн настай харьцуулахад харьцангуй эрт буюу 100 сая жилийн өмнө хэмжээгээрээ сартай ойролцоо объект Санчирын ойролцоо сөнөснөөс болж энэ цагиргууд үүссэн байж болно. Энэ таамаглал нь цагиргуудын тогтвортой байдлын судалгаа болон тэдний жижиг бараан солирын цохилтуудад бага өртсөн тул тод байгаагаар батлагддаг. Гэвч сүүлийн үед авсан мэдээллүүдээр бол зарим цагиргууд Санчиртай адил хэдэн миллиард жилийн настай байж болох таамаглал гарч ирсэн. Санчирыг тойрон эргэлдэж буй Кассини сансрын аппаратаас хүлээн авсан зургуудыг шинжилснээр зарим цагирагт байгаа жижиг хэсгүүд заримдаа бөөгнөрч, хоорондоо мөргөлддөг болохыг илрүүлжээ. Ингэснээр цагиргийн жижиг хэсгүүд шинэчлэгдэн гадарга дээр нь тод, шинэ мөсний хэсгүүд гарч ирдэг байна. Энэ зурган дээр Санчирын цагиргууд үзэгдэх гэрлийн зурваст Кассини аппаратаар арван сарын сүүлчээр авсан байдлаараа байгаа. Хар цагиргийн өмнө мөстсөнөөсөө болж тод харагдах Тефия дагуул харагдаж байна. Түүний гадаргуу ойролцоох дагуул болох Энцеладаас ирсэн мөсөн бороогоор цэвэрлэгджээ.


Explanation: How old are Saturn's rings? No one is quite sure. One possibility is that the rings formed relatively recently in our Solar System's history, perhaps only about 100 million years ago when a moon-sized object broke up near Saturn. Evidence for a young ring age includes a basic stability analysis for rings, and the fact that the rings are so bright and relatively unaffected by numerous small dark meteor impacts. New evidence, however, raises the possibility that some of Saturn's rings may be billions of years old and so almost as old as Saturn itself. Inspection of images by the Saturn-orbiting Cassini spacecraft indicates that some of Saturn's ring particles temporarily bunch and collide, effectively recycling ring particles by bringing fresh bright ices to the surface. Seen here, Saturn's rings were imaged in their true colors by the robotic Cassini in late October. Icy bright Tethys, a moon of Saturn likely brightened by a sandblasting rain of ice from sister moon Enceladus, is visible in front of the darker rings.

Пояснение: Насколько стары кольца Сатурна? Пока никто не может дать точного ответа. Возможно, кольца сформировались сравнительно недавно по сравнению с возрастом Солнечной системы, примерно сто миллионов лет назад, когда объект размером с Луну разрушился около Сатурна. Это предположение подтверждается анализом стабильности колец и тем, что кольца такие яркие и, следовательно, сравнительно мало подвергались ударам многочисленных маленьких темных метеоров. Однако полученные в последнее время новые данные, наоборот, повышают вероятность гипотезы, что некоторые из колец Сатурна могут иметь возраст в несколько миллиардов лет и быть почти такими же старыми, как и сам Сатурн. Исследование изображений, полученных обращающимся вокруг Сатурна космическим аппаратом Кассини показало, что некоторые из частиц в кольцах Сатурна могут временно собираться в кучи и сталкиваться. Таким образом происходит обновление частиц колец, свежий яркий лед снова выходит на их поверхность. На этой картинке кольца Сатурна показаны в естественных цветах, изображение было получено аппаратом Кассини в конце октября. Перед темным кольцом видна яркая как лед Тефия - спутник Сатурна, который поярчал, вероятно, из-за очистившего его поверхность ледяного дождя с соседнего спутника Энцелада.

Sonntag, 16. Dezember 2007

Голографын зарчим / The Holographic Principle / Голографический принцип

Тайлбар: Энэ зургийг тайлбарлах хэрэгтэй юу? Голографын зарчмаар, хэрэв та энгийн дэлгэцтэй бол компьютерын дэлгэцнээс хамгийн ихдээ 3x1065 бит мэдээллийг хүлээн авч чадна. Одоо болтол батлагдаагүй байгаа голографын зарчимд ямар нэг гадаргуугийн хувьд түүний агуулж чадах хамгийн их мэдээллийн хэмжээ гэж байх ёстой гэж үздэг. Иймд өрөөний агуулж чадах мэдээллийн хэмжээ нь түүний эзэлхүүнээс бус харин хананы гадаргуугийн талбайнаас хамаарна гэсэн сонирхолтой дүгнэлт гарна. Уг зарчим нь гадаргуугийн нэг тал нь Планкийн урттай тэнцүү бөгөөд ганц бит мэдээлэл хадгалж чадна гэсэн санаанаас гарсан. Планкийн урт гэдэг нь квант механикийн зарчмууд гравитацийн сонгодог хуулиудаас давамгайлж эхлэх зай юм. Ийм хязгаар байгаа гэж 1993 онд физикч Жерар Хуфт постулат гаргасан. Үүнийг мөн дараах өөр зарчмыг өргөжүүлснээр гарган ирж болно: хар нүхэнд байгаа мэдээллийн хэмжээ нь түүний эзэлхүүнээр биш харин үйл явдлын хязгаарын гадаргуугийн талбайгаар тодорхойлогдоно. Голограф гэсэн ойлголт нь хавтгай дэлгэцээр туяа нэвтрүүлж гурван хэмжээст дүрсийг үүсгэдэг "голограм" гэдэг ойлголтоос гаралтай. Зарим хүмүүс энэ зургийг хараад 3x1065 бит мэдээлэл биш цай идээшүүлдэг аягыг харж болох юм.


Explanation: Is this picture worth a thousand words? According to the Holographic Principle, the most information you can get from this image is about 3 x 1065 bits for a normal sized computer monitor. The Holographic Principle, yet unproven, states that there is a maximum amount of information content held by regions adjacent to any surface. Therefore, counter-intuitively, the information content inside a room depends not on the volume of the room but on the area of the bounding walls. The principle derives from the idea that the Planck length, the length scale where quantum mechanics begins to dominate classical gravity, is one side of an area that can hold only about one bit of information. The limit was first postulated by physicist Gerard 't Hooft in 1993. It can arise from generalizations from seemingly distant speculation that the information held by a black hole is determined not by its enclosed volume but by the surface area of its event horizon. The term "holographic" arises from a hologram analogy where three-dimension images are created by projecting light though a flat screen. Beware, other people looking at the above image may not claim to see 3 x 1065 bits -- they might claim to see a teapot.

Пояснение: Разве эта картинка не стоит тысячи слов? В соответствии с голографическим принципом, имея компьютер с монитором нормального размера, вы можете извлечь из этого изображения 3x1065 бит информации. Голографический принцип, до сих пор не доказанный, утверждает, что существует некое максимальное количество информации, содержащееся в областях, прилегающих к той или иной поверхности. Следовательно, вопреки интуитивному представлению, количество информации, содержащееся в комнате, зависит не от объема комнаты, а от площади ограничивающих ее стен. Принцип возник из идеи о том, что планковская длина определяет одну из сторон поверхности, которая может содержать только 1 бит информации. Планковская длина — это характерное расстояние, на котором принципы квантовой механики начинают преобладать над законами классической гравитации. Существование этого предела было впервые постулировано физиком Жераром Хуфтом в 1993 году. Его можно также получить из обобщения следующего утверждения, которое на первый взгляд относится совсем к другой области: количество информации, содержащейся в черной дыре, определяется не ее объемом, а площадью поверхности ее горизонта событий. Термин "голографический" возник по аналогии с голограммой, когда трехмерные изображения создаются при пропускании света через плоский экран. Правда, некоторые люди, глядя на эту картинку, могут заявить, что они видят не 3x1065 бит информации, а заварочный чайник.

Samstag, 15. Dezember 2007

Бүтээгч уулс / Mountains of Creation / Горы созидания

Тайлбар: Энэ гайхамшигтай зургийг биднээс долоон мянган гэрлийн жилийн алсад Кассиопеягийн оддын дунд орших W5 од үүсэх мужийн зүүн булангаас харж болно. Спицер сансрын дурангаар авсан энэ хэт улаан туяаны зураг дээр одод хоорондын хүйтэн хийн болон тоосон үүлний зураг гарсан ба тэдгээр нь их масстай халуун одноос гарах салхи болон цацраг туяанаас болж ийм хэлбэрийг олдог. Уг од зурагт багтаагүй ба зургийн баруун дээд чиглэлд байрлаж байгаа. Энэ одны нөлөөгөөр дөнгөж төрөөд байгаа залуу одод тоосноосоо салаагүй байгаа нь харагдаж байна. Одод хоорондын энэ үүлийг "Бүтээгч үүл" гэж оновчтойгоор нэрлэсэн байдаг. Хэмжээ нь Хаббл дурангаар 1995 онд авсан зургаараа алдаршсан "Бүтээгч багана" гэгдэх М16-гаас арав дахин том юм. W5 мужийг заримдаа IC1848 гэж нэрлэх ба тэр нь IC1805-тай нийлээд одоогоор түр "Зүрх ба сэтгэл мананцар" гэж нэрлэгдээд буй комплексийн хэсгийг бүрдүүлдэг.


Explanation: This fantastic skyscape lies at the eastern edge of giant stellar nursery W5, about 7,000 light-years away in the constellation Cassiopeia. An infrared view from the Spitzer Space Telescope, it features interstellar clouds of cold gas and dust sculpted by winds and radiation from a hot, massive star outside the picture (just above and to the right). Still swaddled within the cosmic clouds, newborn stars are revealed by Spitzer's penetrating gaze, their formation also triggered by the massive star. Fittingly dubbed "Mountains of Creation", these interstellar clouds are about 10 times the size of the analogous Pillars of Creation in M16, made famous in a 1995 Hubble Space Telescope view. W5 is also known as IC 1848 and together with IC 1805 it is part of a complex region popularly dubbed the Heart and Soul Nebulae. The Spitzer image spans about 70 light-years at the distance of W5.

Пояснение: Этот фантастический пейзаж можно увидеть у восточного края гигантской области звездообразования W5, расположенной в созвездии Кассиопеи на расстоянии семи тысяч световых лет от нас. На этом инфракрасном изображении, полученном с помощью Космического телескопа Спитцера, запечатлены межзвездные облака холодного газа и пыли, обладающие такой формой благодаря ветру и излучению горячей массивной звезды. Сама звезда не видна на картинке, она находится за кадром немного правее и выше. Видны все еще укутанные облаками недавно рожденные звезды, чье образование было вызвано действием той же звезды. Эти межзвездные облака удачно называются "Горы созидания". Размер области в десять раз превышает похожие Столбы созидания в M16, ставшие очень популярными в 1995, после появления знаменитого изображения с космического телескопа им. Хаббла. Область W5 также обозначается IC 1848 и вместе с IC 1805 составляет часть комплекса, неформально именуемого "Сердце и Душа". Сегодняшнее изображение покрывает область размером 70 световых лет.

Freitag, 14. Dezember 2007

Апполлон - 17: Шорти тогооны байдал / Apollo 17: Shorty Crater Panorama / Аполлон-17: панорама кратера Шорти


Тайлбар: 1972 оны 12 сард Аполлон 17 хөлгийн нисгэгч Юджин Сернан болон Харрисон Шмитт нар ойролцоогоор 12 цагийн турш саран дээр, Таурус-Литтров хөндийд байсан ба энэ үед гурав дахь нисгэгч Рональд Эванс сарны орчмын тойрог замд байжээ. Энэ тодорхой зураг нь Сернан Шмиттийн хамт хөндийгөөр явж байхдаа авсан зургуудын эвлүүлэг юм. Уг зургийн зүүн талд Өмнөд Өндөрлөг харагдаж байгаа ба баруун хэсэгт геологч Шмитт саран дээр явагчийн хамт сарны улбар шар хөрсийг олсон газрынхаа ойролцоо Шорти тогооны ирмэг орчимд явж байгааг харж болно. Апполон 17 хөлгийнхөн 117 килограм уулын чулуулаг болон хөрсний хамт буцаж ирсэн юм. Энэ нь саран дээр буугаад авч явсан хамгийн их хэмжээний материал юм. Үүнээс хойш гучин таван жил өнгөрсөн боловч Сернан, Шмитт хоёр саран дээр буусан сүүлчийн хүмүүс хэвээрээ л байгаа.

Explanation: In December of 1972, Apollo 17 astronauts Eugene Cernan and Harrison Schmitt spent about 75 hours on the Moon in the Taurus-Littrow valley, while colleague Ronald Evans orbited overhead. This sharp panorama is digitally stitched together from pictures taken by Cernan as he and Schmitt roamed the valley floor. Starting with a view of the imposing South Massif, scrolling the panorama to the right will reveal Schmitt and the lunar rover at the edge of Shorty Crater, near the spot where geologist Schmitt discovered orange lunar soil. The Apollo 17 crew returned with 110 kilograms of rock and soil samples, more than was returned from any of the other lunar landing sites. Now thirty five years later, Cernan and Schmitt are still the last to walk on the Moon.

Пояснение: В декабре 1972 года астронавты Аполлона-17 Юджин Сернан и Харрисон Шмитт пробыли около 75 часов на Луне, в долине Таурус-Литтров, а их коллега Рональд Эванс в это время находился на окололунной орбите. Эта четкая панорама - цифровой монтаж из фотографий, снятых Сернаном, когда он и Шмитт путешествовали по дну долины. Начиная с вида на впечатляющий Южный Массив, прокручивайте панораму направо, и вы увидите Шмитта и лунный вездеход около края кратера Шорти, рядом с тем местом, где геолог Шмитт обнаружил оранжевый лунный грунт. Экипаж Аполлона-17 возвратился со 110 килограммами образцов горных пород и грунта. Это больше, чем было взято с любого из остальных мест посадки на Луну. Хотя прошло уже тридцать пять лет, Сернан и Шмитт все еще остаются последними людьми, побывавшими на Луне.

Dienstag, 31. Juli 2007

Галактикийн төв рүү чиглэсэн лазер / A Laser Strike at the Galactic Center / Лазер бьет в центр Галактики




Тайлбар
: Яагаад энэ хүмүүс хүчтэй лазерын туяагаар манай Галактикийн төв рүү буудаж байна вэ? Аз болоход энэ нь Галактикийн дайны эхлэл биш юм. Чилид байрлах Маш Том телескопын (MTT) тусламжтайгаар одон орончид байнга өөрчлөгдөж байдаг дэлхийн агаар мандлын үзүүлэх гажуудлыг хэмжиж байна. Лазерын туяанд өдөөгдөж хиймэл од мэт харагдаж байгаа атомуудын зургийг тасралтгүй авснаар одон орончид агаар мандлын гажуудлын хэмжээг дор бүр нь мэдэж чаддаг. Энэ мэдээлэл MTT-ын толь руу илгээгдсэнээр уг толь гажуудлыг багасгахын тулд өөрийн хэлбэрийг өөрчилнө. Зураг авах үед МТТ галактикийн төвийг судалж байсан тул энэ чиглэл дэх агаар мандлаас үүсэх гажуудлыг хэмжих хэрэгтэй байжээ. Галактикийн дайны хувьд санаа зовох хэрэггүй бөгөөд галактикийн төвөөс ажиглахад ямар нэг зүйл мэдэгдэхгүй юм. Энэ хүчтэй лазерын туяа нь манай нарны гэрлийн хамт алсад байгаа бүдэг од мэтээр харагдах болно.



Explanation: Why are these people shooting a powerful laser into the center of our Galaxy? Fortunately, this is not meant to be the first step in a Galactic war. Rather, astronomers at the Very Large Telescope (VLT) site in Chile are trying to measure the distortions of Earth's ever changing atmosphere. Constant imaging of high-altitude atoms excited by the laser -- which appear like an artificial star -- allow astronomers to instantly measure atmospheric blurring. This information is fed back to a VLT telescope mirror which is then slightly deformed to minimize this blurring. In this case, a VLT was observing our Galaxy's center, and so Earth's atmospheric blurring in that direction was needed. As for inter-galaxy warfare, when viewed from our Galaxy's center, no casualties are expected. In fact, the light from this powerful laser would combine with light from our Sun to together appear only as bright as a faint and distant star.

Пояснение: Почему эти люди направили мощный лазер на центр Галактики? К счастью, это не означает начало галактической войны. Астрономы, работающие на Очень Большом телескопе в Чили, пытаются таким образом измерить искажения, вызываемые постоянно изменяющейся земной атмосферой. Постоянно получая изображение свечения возбужденных лазером атомов на большой высоте, которое выглядит как искусственная звезда, астрономы измеряют моментальные величины атмосферных искажений. Эта информация направляется на зеркало Очень Большого телескопа, которое слегка деформируется, чтобы уменьшить искажения. В этом случае Очень Большой телескоп наблюдал центр нашей Галактики, поэтому было необходимо измерить атмосферные искажения в этом направлении. Что касается возможности галактической войны, то беспокоиться не стоит: если смотреть из центра нашей Галактики, ничего необычного не будет обнаружено. Действительно, свет от этого мощного лазера будет виден вместе со светом нашего Солнца не ярче чем слабая, далекая звезда.

Montag, 30. Juli 2007

HD 98800 - ийн дөрвөн нар / The Four Suns of HD 98800 / Четыре Солнца HD 98800

Тайлбар: Дөрвөн нартай тэнгэр ямар харагдах бол? HD98800 системд гариг байдаг бол тэндээс ийм байдлыг ажиглаж болох юм. HD98800 нь дэлхийгээс 150 гэрлийн жилийн зайд Сүүн зам галактикийн манай хэсэгт орших олон нартай систем юм. HD98800 хоёр хос одтой ба нэг хос од нь гадуураа тоосон дискээр хүрээлэгдсэн болох нь одоогоор тодорхой болсон байна. Хос оддын хоорондох зай нь 50 одон орны нэгж буюу Дэлхий вангийн орбитоос бага зэрэг их юм. Дэлхийн тойрог замд байрлах Спицер аппаратаар сүүлийн үед авсан хэт улаан туяаны зургаас диск дотор зарим хэсэгт хоосон зай байгаа нь тодорхой болсон ба энэ нь дискний дотор орших орбит бүхийн гаригууд тоосыг зайлуулснаас болсон байж магадгүй гэж үзэж байна. Хэрэв энэ таамаглал үнэн бол ийм гаригийн орбит нь манай нарны системийн Ангараг гаригийнхтай ойролцоо байх юм. Энэ зураг дээр сансрын зураач HD98800 системийг ойроос ажиглахад ямар байхыг дүрсэлжээ.

Explanation: How would it look to have four suns in the sky? Planets of the HD 98800 system, if they exist, would experience such a view. HD 98800 is a multiple star system about 150 light years from Earth -- right in our section of the Milky Way Galaxy. For years it has been known that HD 98800 consists of two pairs of double stars, with one pair surrounded by a disk of dust. The star pairs are located about 50 AU from each other -- in comparison just outside the orbit of Pluto. Recent data from the Earth-trailing Spitzer Space Telescope in infrared light, however, indicate that the dust disk has gaps that appear consistent with being cleared by planets orbiting in the disk. If so, one planet appears to be orbiting at a distance similar to Mars of our own Solar System. Pictured above is an artist's drawing of how the HD 98800 system might appear to a nearby observer.

Пояснение: Как будет выглядеть небо, на котором сияют четыре солнца? Возможно, именно такой вид можно наблюдать с планет системы HD 98800, если они существуют. HD 98800 - это кратная звездная система на расстоянии в 150 световых лет от Земли, то есть находящаяся в нашей части Галактики Млечный Путь. Уже давно известно, что HD 98800 состоит из двух пар двойных звезд, причем одна пара окружена пылевым диском. Расстояние между парами звезд составляет около 50 астрономических единиц, что немного больше размера орбиты Плутона. Последние данные в инфракрасном диапазоне, полученные с обращающегося вокруг Земли космического телескопа Спитцера, показывают, что в пылевом диске есть щели, в которых пыль могла быть выметена планетами, орбиты которых находятся внутри диска. Если это действительно так, то размер орбиты одной из планет примерно такой же, как у Марса в нашей Солнечной системе. На картинке показано, как художник представил себе вид на систему HD 98800 с точки зрения близкого наблюдателя.

Sonntag, 29. Juli 2007

А центаврын төв / The Center of Centaurus A / Центр Центавра A

Тайлбар: Идэвхтэй галактик А центаврын төвд залуу оддын цэнхэр бөөгнөрлүүд болон тоосны бараан судлаар сүлжигдсэн асар том гэрэлтэгч үүлнүүд холилдож байдаг. Өнөөдрийн үзэгдэх гэрлийн зурагт үзүүлсэн энэ сансрын эргүүлэг нь Хаббл сансрын дурангаар улаан, ногоон, цэнхэр фильтрээр авсан зургуудын нийлбэр юм. Энэ мужийн хэт улаан туяаны зураг дээр идэвхтэй төв дотор олон миллиард нарны масстай тэнцэхүйц масстай хар нүх рүү урсан орж байгаа бодисын диск байгаа нь харагддаг. А центавр галактикийг өөрөө хоёр галактикийн мөргөлдөөний үр дүн гэж үздэг. Мөргөлдөөнөөс үүссэн хэсгүүд нь одоо хар нүхэнд татагдан орж буй юм. Эрдэмтэд ийм механизмын тусламжтайгаар А центавр болон бусад идэвхтэй галактикуудын цахилгаан соронзон спектрын радио, рентген болон гамма мужид цацаргалт хийдгийг тайлбарлаж болно гэж үздэг. Идэвхтэй галактик А центавр нь биднээс ердөө 10 сая гэрлийн жилийн алсад оршдог ба идэвхтэй галактикууд дундаа бидэнд ойрхондоо ордог бөгөөд ийм хүчтэй энергийн эх үүсвэрүүдийг судлах нөхцлийг бүрдүүлж байдаг.

Explanation: A fantastic jumble of young blue star clusters, gigantic glowing gas clouds, and imposing dark dust lanes surrounds the central region of the active galaxy Centaurus A. This mosaic of Hubble Space Telescope images taken in blue, green, and red light has been processed to present a natural color picture of this cosmic maelstrom. Infrared images from the Hubble have also shown that hidden at the center of this activity are what seem to be disks of matter spiraling into a black hole with a billion times the mass of the Sun! Centaurus A itself is apparently the result of a collision of two galaxies and the left over debris is steadily being consumed by the black hole. Astronomers believe that such black hole central engines generate the radio, X-ray, and gamma-ray energy radiated by Centaurus A and other active galaxies. But for an active galaxy Centaurus A is close, a mere 10 million light-years away, and is a relatively convenient laboratory for exploring these powerful sources of energy.

Пояснение: Около центральной части активной галактики Центавр А клубится фантастическая смесь молодых голубых звездных скоплений и гигантских светящихся газовых облаков с вкрапленными темными пылевыми прожилками. Сегодняшняя картинка, представляющая в реальных цветах этот космический водоворот, является наложением изображений, полученных на космическом телескопе им. Хаббла в синем, зеленом и красном фильтрах. На инфракрасных изображениях этого района видно, что в центре активной области скрыты диски вещества, стекающего на черную дыру массой в миллиард солнечных масс! Предполагается, что сама галактика Центавр A является результатом столкновения двух галактик. Оставшиеся от столкновения осколки в настоящее время поглощаются черной дырой. Ученые считают, что благодаря такому механизму, включающему черную дыру, можно объяснить происхождение излучения Центавра А и других активных галактик в радио-, рентгеновском и гамма-диапазонах электромагнитного спектра. Активная галактика Центавр A удалена от нас всего на десять миллионов световых лет, сравнительно близко среди активных галактик, и тем самым представляет собой удобную лабораторию для изучения этих мощных источников энергии.

Samstag, 28. Juli 2007

Бүтэн харанхуй сар / Full Moondark / Полная темная Луна

Тайлбар: Ирэх нэг дэх өдөр гарах бүтэн сар дээрх зурагтай төсгүй байж магадгүй. Уг зургийг бүтэн сартай үеээс буюу газрын ажиглагчид сар нарны гэрэлд хамгийн ихээр гэрэлтэж харагдах үеээс долоон цагийн дараа авсан 18 кадруудын эвлүүлгээс гаргаж авсан. Сарны зургийн өнгийг зориуд хувиргаж хар цагаан фото зургийн негатив шиг болгожээ. Тихо тогооноос гарсан цайвар шугамууд энэ зураг дээр мөргөлтийн цэгээс эхлэн 85 км үргэлжилсэн хар зураасууд болон харагдаж байна. Харин ердийн үед бараан харагддаг сарны тэнгис цайвар, мөнгөлөг өнгөтэй харагдна. Уламжлал ёсоор бол одон орны зургуудыг фото хальсан дээр негатив байдлаар буулгагддаг байсан ба энэ нь тэнгэрийн объектуудын бага зэргийн ялгааг ч олж харахад тус болдог байжээ.

Explanation: The brilliant full Moon might not look quite like this to skygazers next Monday, but the image is a mosaic of 18 digital frames recorded when the Moon was only about seven hours past its exact full phase or time of maximum illumination as viewed from Earth. Here, the pixel values corresponding to light and dark areas have been translated in reverse, or inverted, producing a false-color representation reminiscent of a black and white photographic negative. Normally bright rays from the large crater Tycho dominate the southern (bottom) features as easily followed dark lines emanating from the 85 kilometer diameter impact site. Normally dark lunar mare appear light and silvery. Traditionally, astronomical images recorded on photographic plates were directly examined in this negative color scheme, which can help the eye pick out faint details.

Пояснение: Сияющая полная Луна в грядущий понедельник может и не будет похожа на изображенную на картинке. Это изображение является мозаикой, которая составлена из 18 отдельных кадров, полученных с помощью цифровой камеры спустя только семь часов после точного полнолуния, т.е. когда Луна была максимально освещена Солнцем для земного наблюдателя. Цвета на картинке инвертированы специально, чтобы показать Луну запечатленной как будто на черно-белом фотографическом негативе. Обычно светлые лучи, расходящиеся из огромного кратера Тихо, который занимает большую область на юге (внизу), на этом изображении представляют собой темные линии, исходящие из 85-км места соударения. И наоборот, обычно темные лунные моря – светлые и серебристые. Традиционно астрономические изображения записывались на фотографические пластинки в виде негативов, что позволяло лучше разглядеть едва различимые детали небесных объектов.

Freitag, 27. Juli 2007

NGC 3628-ын түрлэгийн сүүл / The Tidal Tail of NGC 3628 / Приливной хвост NGC 3628

Тайлбар: Биднээс 30 сая жилийн алсад байгаа энэ зургийн төв дэх спираль галактик нь өөр хоёр спираль галактиктай хөрш болсноор Арслан дахь гурвал гэж нэрлэгдэх бүлгийг үүсгэдэг. Уг бүлгийн гишүүн М65 зургийн доод хэсэгт орших ба М66 нь түүнээс зүүн дээд талд харагдаж байна. Гэвч энэ зурган дээрх хамгийн сонирхолтой зүйл нь бидэн рүү хажуу талаараа харж буй NGC 3628-аас гарч 300 000 гэрлийн жил үргэлжилсэн урт сүүл юм. Түрлэгийн сүүл гэж нэрлэгдэх уг бүтэц нь галактик өөрийн том хөршүүдийн дэргэдүүр хамгийн сүүлийн удаа нисч өнгөрөхөд түүнд богино хугацаанд хохирол учруулдаг гравитацийн түрлэгээр үүсдэг байна. Түрлэгийн сүүл зураг дээр ингэж тод гарах нь ховор байдаг. Тэрээр цэнхэрдүү өнгийн залуу одод болон од үүсэх мужаас тогтоно.

Explanation: A mere 30 million light-years away, large spiral galaxy NGC 3628 (center) shares its neighborhood in the local Universe with two other large spirals, in a magnificent grouping otherwise known as the Leo Triplett. In fact, fellow trio member M65 is near the bottom edge of this deep cosmic group portrait, with M66, just above it and to the left. But, perhaps most intriguing is the spectacular tail stretching up and to the left for about 300,000 light-years from NGC 3628's warped, edge-on disk. Know as a tidal tail, the structure has been drawn out of the galaxy by gravitational tides during brief but violent past interactions with its large neighbors. Not often imaged so distinctly, the tidal tail is composed of young bluish star clusters and star-forming regions.


Пояснение: На расстоянии всего 30 миллионов световых лет от нас гигантская спиральная галактика NGC 3628, которую Вы видите в середине сегодняшней картинки, разделяет соседство с еще двумя крупными спиральными галактиками, образуя тем самым прекрасную группу, называемую Триплет во Льве. Член Триплета M65 находится у нижнего края этого глубокого изображения, и M66 – прямо над ним и немного левее. Однако самое любопытное на этом портрете это удивительный хвост, который протягивается от искривленного повернутого к нам торцом диска NGC 3628 на 300 тысяч световых лет вверх и влево на картинке. Это так называемый приливной хвост – структура, образованная за счет действия гравитационных приливных сил во время коротких, но разрушительных последних пролетов галактики мимо своих больших соседей. Приливной хвост не часто получается на изображениях так отчетливо, как здесь. Хвост состоит из молодых голубоватых звездных скоплений и областей звездообразования.

Donnerstag, 26. Juli 2007

Сарнай мананцар дахь халуун одод / Hot Stars in the Rosette Nebula / Горячие звезды в туманности Розетка

Тайлбар: Сарнай мананцрын их масстай, халуун оддоос гарах цацраг туяа болон салхины нөлөөгөөр тэдгээрийг үүсгэсэн хий, тоос од үүссэн газрын орчмоос сарниж байна. Тэдгээр нь илүү хүйтэн, залуу оддын орчны гаригуудыг үүсгэдэг дискэнд ч аюул учруулдаг. Спицер сансрын дурангаар авсан энэ хэт улаан туяаны зурган дээр Сарнай мананцрын төв хэсэг цэвэрлэгдсэн байгааг харуулж байна. Уг зураг 5200 гэрлийн жилийн алсад байгаа мананцрын 45 гэрлийн жилийн хэмжээтэй хэсгийг агуулсан. Өнгөний өөрчлөлттэй уг зураг дээр гадарга дээрээ 25 000 Кельвинээс илүү хэмтэй байх О – одод гэсэн ангилалд хамаарах аюултай оддыг тодруулсан байгаа. Одон орончдын тооцоолсноор Сарнай мананцраас 1.6 гэрлийн жилийн зайтай байгаа хүйтэн одод өөрсдийн гариг үүсгэх дискээ устгуулах магадлалтай юм байна.

Explanation: Winds and radiation from massive hot stars in the Rosette Nebula have cleared the natal gas and dust from the center of the nearby star-forming region. They also pose a danger to planet forming disks around young, cooler stars in the neighborhood. This Spitzer Space Telescope infrared image of dust clouds near the Rosette's central region, shows the cleared-out cavity. The view spans about 45 light-years at the the nebula's estimated distance of 5,200 light-years. Putting your cursor over the false color picture will highlight the dangerous hot stars, classified as O stars with surface temperatures of 25,000 kelvins or higher. Astronomers calculate that cool stars wandering within about 1.6 light-years of the Rosette's O stars are in danger of having their planet forming disks destroyed.


Пояснение: Ветры и излучение массивных горячих звезд в туманности Розетка очистили центральную часть близкой области звездообразования от газа и пыли, из которых они сформировались. Они представляют опасность и для дисков, из которых образуются планеты, вокруг находящихся поблизости молодых, но более холодных звезд. На этом инфракрасном изображении, полученном космическим телескопом Спитцера, видна выметенная полость в пылевых облаках около центра туманности Розетка. На расстоянии до туманности, составляющем 5200 световых лет, картинка охватывает область примерно в 45 световых лет. Поместите ваш курсор на эту картинку в искусственных цветах, и тогда будут выделены опасные горячие звезды, относящиеся к спектральному классу O, температура поверхности которых может превышать 25 тысяч кельвинов. Астрономы вычислили, что если холодные звезды приблизятся к O-звездам туманности Розетка на расстояние, меньшее 1.6 световых года, то окружающие их диски, из которых могут сформироваться планеты, будут уничтожены.